De veertigdagentijd als periode van omvorming

Peter Korver beleeft de veertigdagentijd heel bewust als periode van omvorming. Hij geeft suggesties hoe wij dat ook kunnen doen.

Hoe bereid je je voor op Pasen? Het gaat immers over een akelig lijdensverhaal dat eindigt met een onwaarschijnlijke afloop, over een doodgemartelde mens die opstaat uit de dood. Het lijkt niet aantrekkelijk om je daar wekenlang mee bezig te houden. Tegelijk zijn we ons bewust dat het gaat om twee van de meest existentiële ervaringen: lijden en dood en het perspectief van verlossing en leven voorbij de dood. De paaservaring verandert ons zicht op de werkelijkheid volledig. Immers, niet het donker, niet het kwaad, niet de dood heeft het laatste woord. Die bewustwording kan een mens veranderen. Volgens de Duitse Benedictijn en bestsellerauteur Anselm Grün is omvorming een milder woord. Het bewust beleven van de periode die voorafgaat aan het paasfeest kan bijdragen aan persoonlijke omvorming. Het is een term die we kennen uit de mystiek en veronderstelt dat je je open kunt stellen voor een leven met God, waardoor je op een nieuwe manier voelt, denkt en handelt en verandert.

Bewust toeleven naar Pasen

Hoe kun je bewust toeleven naar Pasen en werken aan persoonlijke omvorming? Hoe kan het lijdens- en opstandingsverhaal daarbij helpen? Ik noem enkele mogelijkheden. De meeste zullen geen verrassing vormen, maar ik roep ze graag in herinnering.

1.Zoek een dagelijks moment van bezinning aan de hand van een Veertigdagenkalender
Zelf begin ik iedere dag met een kwartier van lezing, stilte en gebed en eindig de dag ook daarmee. Zo blijf ik in verbinding met dat wat mijn leven draagt en zin geeft. Natuurlijk besef ik dat niet iedereen de luxe heeft om zulke gebedsmomenten in het dagprogramma te kunnen inbouwen. Maar misschien wel voor een kortere periode, in de veertigdagentijd? Sta in de periode vanaf 14 februari (Aswoensdag) een kwartier eerder op en lees op een stille plek een bezinnend stukje of een bijbeltekst. Of op een ander moment. De Vereniging van Vrijzinnige Protestanten (VVP) biedt ook dit jaar een goede handreiking om dat op een vrijzinnige manier te doen.

2.Schrijf veertig dagen lang aan een veertigdagendagboek
Zelf neem ik mij voor dit jaar een dagboekje bij te houden waarin ik van dag tot dag noteer wat ik tegenkom aan lijden: dat van mensen om mij heen, dat wat ik zie gebeuren in de samenleving, plaatselijk of wereldwijd, het lijden van dieren, van moeder aarde. Het is een vorm van bewustwording en een stimulans om te gaan doen waartoe ik in staat ben.

3.Vasten en consuminderen
Het vasten is een je bewust onthouden van (een teveel aan) voeding gedurende veertig dagen en, in lijn daarmee, het stoppen met een slechte gewoonte, zoals het kopen van spullen die je niet echt nodig hebt, roken, het eten van snoep of fastfood of het drinken van alcohol. Veel deelnemers kiezen er tegenwoordig ook voor om bijvoorbeeld te stoppen of te minderen met sociale media. Waarom is vasten zinvol? Je staat erbij stil dat het bijzonder is dat je het zo rijk hebt, maar ook dat anderen het zoveel slechter hebben. Je bent uitgenodigd om dat wat je jezelf nu ontzegt, te geven aan wie niet voldoende heeft. Je staat stil bij niet gezonde gewoontes en probeert die te doorbreken. Je probeert je wilskracht groter te laten worden.

4.De Vastencollecte of delen van wat je hebt
Veel kerkelijke gemeentes kennen een ’veertigdagenproject’, of noem het een vastencollecte. Je geeft meer aan een bijzonder doel waarbij bijzondere projecten financieel gesteund worden. Het gaat om delen, dat je bewust het lijden van anderen helpt verzachten door te geven wat je missen kunt, of, soms ook, wat je slecht missen kunt. Onze eigen landelijke remonstrantse diaconale beweging ‘Geloof & Samenleving’ reikt ons daarvoor geschikte doelen aan (zie diaconie.remonstranten.nl).

5.Bezoek de opeenvolgende kerkdiensten in de week voor Pasen
Leef dit jaar bewust mee met leven, lijden, sterven en opstanding van Christus door de verschillende diensten in de Stille Week te bezoeken, te beginnen met Palmzondag, met het breken van brood en wijn op Witte Donderdag, met de lijdensmeditaties van Goede Vrijdag en de paaswake op zaterdagavond of de dienst van paasmorgen.  Als predikant leef ik als vanzelf in en met deze diensten, maar zou ze ook zonder mijn ambt ze niet willen missen.

6.Beleef de uitvoering van The Passion of de Matthaüs Passion
Met The Passion is het mogelijk het passieverhaal individueel en muzikaal op televisie te volgen. Dit jaar, op 28 maart, is Zeist de gaststad voor de veertiende editie van, wat de organiserende KRO-NCRV zelf noemen, hét muzikale paasevenement van Nederland.  Voor veel anderen, waaronder mijzelf, is het bezoeken of thuis beluisteren van de Matthaüs Passion van J.S. Bach een intense beleving, vooral door wat de muziek met mij doet en niet door de dan weer orthodoxe en dan weer al te piëtistische woorden.

Zijn dit zinvolle vormen om bewust naar Pasen toe te leven en het feest te beleven? Aan welk van deze zes aangereikte mogelijkheden zou u zich kunnen en willen committeren?

Kan de Veertigdagentijd een periode zijn die u verandert? Of, beter gezegd, u omvormt in de richting van een meer bewust samenleven met anderen, met God? Het kan zijn dat u de rust en stilte neemt en ook iets onderneemt, waarin ontmoeting met de Eeuwige mogelijk wordt. Dat God u helpt u om te vormen in liefde, om meer mens te worden.

Met Pasen worden we uitgenodigd om met Christus te leven.

De Veertigdagenkalender van de Vrijzinnigen is te bestellen via email info@vrijzinnig.nl,
telefoon 030 – 88 01 497 of website www.vrijzinnig.nl.

Dit artikel is verschenen in het februarinummer 2024 van AdRem.